Kształcenie słuchu

Pojęciem słuchu muzycznego określa się kilka zdolności w zakresie percepcji muzycznej:

• zdolność rozpoznawania wysokości dźwięku (słuch relatywny=wysokościowy).
  – słuch wysokościowy względny pozwala określić wysokość dźwięku na podstawie dźwięku poprzedzającego
  – słuch wysokościowy tzw. absolutny pozwala trafnie określić dźwięk bez punktu odniesienia, jakim jest dźwięk poprzedzający
• zdolność słyszenia i zapamiętywania melodii (słuch melodyczny)
• zdolność słyszenia harmonii, czyli współbrzmień między dźwiękami  i  następstw tych współbrzmień w czasie (słuch harmoniczny)
• zdolność słyszenia i zapamiętywania rytmów (słuch rytmiczny)
• zdolność rozpoznawania barw instrumentów (słuch barwowy)
• zdolność rozpoznawania dynamiki (słuch dynamiczny)

Zdolności te obejmują także rozumienie wymienionych elementów muzyki (ich celu, sensu w utworze) oraz umiejętność  wyobrażenia ich sobie (po to, by przełożyć je na śpiew,
grę na instrumencie, komponowanie, aranżowanie czy dyrygowanie utworami muzycznymi).

Jest to więc pewna wrażliwość na cechy, niuanse i odcienie muzyki,  którą w dużej mierze można rozwijać. Najlepiej służy temu kontakt z muzyką od najmłodszych lat oraz równolegle celowy trening kształcenia słuchu.

Szkolnictwo muzyczne obowiązkowo włącza kształcenie słuchu w tok edukacji. Przez wszystkie etapy nauki (od początków do poziomu akademickiego) uczeń doskonali swoje umiejętności słuchowe: uczy się rozpoznawać  wysokość dźwięków, określać ich wzajemne relacje wysokościowe, czas trwania, uczy się przekładać to, co słyszy na zapis nutowy. Poznaje coraz bardziej złożone struktury dźwiękowe, analizuje utwór pod kątem harmonii, uczy się słyszeć muzykę wielopłaszczyznowo ( równolegle poznając tajniki form muzycznych, zasady muzyki, kompozycji, osłuchując się z literaturą muzyczną itd.).
Kształcenie słuchu ma na celu rozwinąć tzw. słyszenie wewnętrzne, czyli zdolność do wyobrażania sobie dźwięków i ich „płynięcia” w czasie.  Dzięki temu można „usłyszeć” muzykę  podczas samego tylko śledzenia wzrokiem nut.  Wewnętrzny słuch muzyczny
jest niezbędny do komponowania muzyki, umożliwia także wyprzedzanie myślą  obrazów muzycznych, zanim one nastąpią realnie, jak to ma miejsce w przypadku improwizacji  wokalnej i instrumentalnej, dyrygowania zespołem wykonawczym itp.).

Pomocą w kształceniu słuchu mogą być  strony:

http://www.dur-moll.pl/
http://www.ksztalceniesluchu.edu.pl/

Młodsze dzieci mogą skorzystać z ćwiczeń rozwijających słuch dostępnych TU: